Nagranie 27b/2014
Śledztwo w sprawie PRL-u”
(trailer – 8 min. 42 sek.)
Zrealizowano w Avenue Restaurant & Music Club, przy ul. Józefa 25 w Krakowie.
W nagraniu wziął udział Wojciech Marchewczyk, urodzony 23 kwietnia 1951 r. w Krakowie. Absolwent wydziału leśnego Akademii Rolniczej w Krakowie. Uczestniczył w przemycie paryskiej „Kultury” przez Tatry do Polski. Wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany przez SB. W latach 1977–1978 kolportuje pismo „Robotnik”. Od 1977 do 1984 roku pracuje na etacie naukowo-dydaktycznym w Instytucie Kształtowania i Ochrony Środowiska w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jest współorganizatorem Komitetu Założycielskiego „Solidarności” w Akademii Górniczo-Hutniczej we wrześniu 1980 r. Zostaje członkiem Prezydium Komisji Zakładowej, jak również Ogólnopolskiej Komisji Porozumiewawczej Nauki. Uczestniczy w kolportażu pism i dokumentów związkowych na terenie AGH w ramach tzw. systemu ABC. W lutym 1981 roku współorganizuje protesty popierających rejestrację Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Zostaje nieformalnym opiekunem NZS-u z ramienia „Solidarności”. Uczestniczy w strajku okupacyjnym studentów AGH w grudniu 1981 roku.
13 grudnia 1981 r. wraz z grupa studentów ewakuuje sie do Huty im. Lenina, gdzie uczestniczy w strajku. W latach 1981–1983 współpracuje z RKS i następnie RKW Małopolska. W latach 1982–1989 organizuje i kieruje grupą wydającą m.in. podziemne pisma „Hutnik”, „Obserwator Wojenny”, także książki w ramach „Biblioteki Obserwatora Wojennego” oraz plakaty, proporce, kalendarze, znaczki pocztowe. Współorganizuje nadawanie kilku podziemnych audycji radiowych, m.in. w paśmie emisji TV Kraków. Wielokrotnie zatrzymywany na 48 godzin. 23 listopada 1982 r. internowany i osadzony w areszcie KW MO przy ul. Mogilskiej. Zostaje zwolniony 6 grudnia 1982 r. Po wpadce drukarni przy ul. Dolnych Młynów w Krakowie, poszukiwany listem gończym, ukrywa się przez kilka miesięcy. Aresztowany 30 kwietnia 1984 roku zostaje osadzony w areszcie śledczym przy ul. Montelupich, który opuszcza 3 lipca 1984 roku na mocy amnestii. W dwa miesiące później zostaje zwolniony dyscyplinarnie z AGH, co uniemożliwiło mu obronę pracy doktorskiej. Przez kolejne dwa lata pozostaje bez zatrudnienia. W czerwcu 1987 zostaje zatrzymany w siedzibie Redakcji „Hutnika” przy ul. Stachiewicza i następnie skazany przez kolegium ds. wykroczeń na grzywnę. W 1989 roku współorganizuje biuro prasowe Komitetu Obywatelskiego „Solidarności”. W wyborach 1989 roku pełni funkcję męża zaufania w zamkniętych okręgach wyborczych (jednostki wojskowe). Od 12 lutego 1985 do 31 grudnia 1989 roku rozpracowywany przez Wydział III-1/Inspektorat 2 WUSW w Krakowie w ramach SOR „Bojownik”.
Świadek powraca do aresztowania w 1984 roku, przesłuchania w prokuraturze i spotkania z ojcem. Opisuje pobyt w więzieniu, m.in. wspólna cela z KS-em i niespodziewane zwolnienie.
Nawiązuje do permanentnej inwigilacji po zwolnieniu, fikcyjnego pobytu w szpitalu. Opowiada o ucieczce i ukrywaniu się do września 1984, próbach powrotu do pracy i utrudnianiu tego przez sąd. Wspomina przeprowadzkę na Stachiewicza, wyjazd Marii de Hernandez Paluch i Jacka Marchewczyka do Francji i swój powrót do aktywnej działalności wydawniczej. Nawiązuje do nieporozumień z TKRH i wydawania Solidarności Hutników na Stachiewicza.
Wspomina wpadki na Stachiewicza i na os. Kliny oraz powołanie grupy specjalnej SB do likwidacji Hutnika. Przedstawia szczegóły akcji SB na Stachiewicza i jej rozmach. Nawiązuje do wcześniejszego fałszywego alarmu wywołanego awarią prądu.
Opowiada o zakupie maszyny offsetowej i usytuowaniu jej na Stachiewicza, wznowieniu druku, aktywności Leszka Jaranowskiego i Leszka Śledzia.
Opisuje przygotowania do „Okrągłego Stołu”, dobór strony solidarnościowej przez SB. Podkreśla rolę „Konfrontacji” w budowie porozumienia z komunistami. Nawiązuje do strajków 1988 r. i podkreśla szczególne zaangażowanie Leszka Jaranowskiego w wspomaganie ich.
Przedstawia warunki pożyczki udzielonej Hutnikowi w kontekście prób zlikwidowania pisma. Interpretuje usytuowanie Mieczysława Gila w KRH i opisuje dalsze losy członków KRH. Opowiada o przygotowaniu wyborów kontraktowych i o swoim zaangażowaniu w Komitet Obywatelski. Wspomina Wybory 1989 i utworzenia Biura Prasowego, także okresowe przejęcie roli organu prasowego KO przez Hutnik. Opisuje różnice w ocenie KO ludzi związanych z Hutnikiem.
Wspomina wydanie ostatniego numeru Hutnika i manipulacje przed wyborami z Listą Krajową „Solidarności”.
Nawiązuje do powołania Jaruzelskiego na prezydenta Polski i włączenia się do ruchu związkowego. Opisuje historię „Depeszy”, swoje udziały w spółce, wybory do Rad Narodowych, a także konflikt i proces z KPN-em.
Przesłuchiwał: Tomasz Gugała.
Realizacja: Tomasz Gugała.
Pomoc na planie i fotosy: Jakub Brzeszczak
Czas emisji – 71 minut 42 sekundy.
