Nagranie 27a/2014
„Śledztwo w sprawie PRL-u”
(trailer – 8 min. 45 sek.)
Zrealizowano w Avenue Restaurant & Music Club, przy ul. Józefa 25 w Krakowie.
W nagraniu wziął udział Wojciech Marchewczyk, urodzony 23 kwietnia 1951 r. w Krakowie. Absolwent wydziału leśnego Akademii Rolniczej w Krakowie. Uczestniczył w przemycie paryskiej „Kultury” przez Tatry do Polski. Wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany przez SB. W latach 1977–1978 kolportuje pismo „Robotnik”. Od 1977 do 1984 roku pracuje na etacie naukowo-dydaktycznym w Instytucie Kształtowania i Ochrony Środowiska w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jest współorganizatorem Komitetu Założycielskiego „Solidarności” w Akademii Górniczo-Hutniczej we wrześniu 1980 r. Zostaje członkiem Prezydium Komisji Zakładowej, jak również Ogólnopolskiej Komisji Porozumiewawczej Nauki. Uczestniczy w kolportażu pism i dokumentów związkowych na terenie AGH w ramach tzw. systemu ABC. W lutym 1981 roku współorganizuje protesty popierających rejestrację Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Zostaje nieformalnym opiekunem NZS-u z ramienia „Solidarności”. Uczestniczy w strajku okupacyjnym studentów AGH w grudniu 1981 roku.
13 grudnia 1981 r. wraz z grupa studentów ewakuuje sie do Huty im. Lenina, gdzie uczestniczy w strajku. W latach 1981–1983 współpracuje z RKS i następnie RKW Małopolska. W latach 1982–1989 organizuje i kieruje grupą wydającą m.in. podziemne pisma „Hutnik”, „Obserwator Wojenny”, także książki w ramach „Biblioteki Obserwatora Wojennego” oraz plakaty, proporce, kalendarze, znaczki pocztowe. Współorganizuje nadawanie kilku podziemnych audycji radiowych, m.in. w paśmie emisji TV Kraków. Wielokrotnie zatrzymywany na 48 godzin. 23 listopada 1982 r. internowany i osadzony w areszcie KW MO przy ul. Mogilskiej. Zostaje zwolniony 6 grudnia 1982 r. Po wpadce drukarni przy ul. Dolnych Młynów w Krakowie, poszukiwany listem gończym, ukrywa się przez kilka miesięcy. Aresztowany 30 kwietnia 1984 roku zostaje osadzony w areszcie śledczym przy ul. Montelupich, który opuszcza 3 lipca 1984 roku na mocy amnestii. W dwa miesiące później zostaje zwolniony dyscyplinarnie z AGH, co uniemożliwiło mu obronę pracy doktorskiej. Przez kolejne dwa lata pozostaje bez zatrudnienia. W czerwcu 1987 zostaje zatrzymany w siedzibie Redakcji „Hutnika” przy ul. Stachiewicza i następnie skazany przez kolegium ds. wykroczeń na grzywnę. W 1989 roku współorganizuje biuro prasowe Komitetu Obywatelskiego „Solidarności”. W wyborach 1989 roku pełni funkcję męża zaufania w zamkniętych okręgach wyborczych (jednostki wojskowe). Od 12 lutego 1985 do 31 grudnia 1989 roku rozpracowywany przez Wydział III-1/Inspektorat 2 WUSW w Krakowie w ramach SOR „Bojownik”.
Świadek odnosi się do wcześniejszych zeznań w sprawach praktyk robotniczych i przemytu przez Tatry paryskiej „Kultury”. Opisuje źródła finansowania wydawnictw, sposób rozliczania kolportażu. Opowiada o swojej współpracy z drukarzami i pozyskiwaniu papieru. Przedstawia specyfikę kontaktów z Lesławem Maleszką (Tw „Zbyszek”).
Nawiązuje do wpadki drukarni przy ul. Dolnych Młynów, analizuje przyczyny i opisuje przebieg akcji SB i przedstawia historię swojej ucieczki. Wspomina druk Hutnika przez Wydawnictwo Myśli Nieinternowanej. Opowiada o miesiącach ukrywania się, poznaniu Barbary Zientarskiej, warunkach redagowanie Hutnika.
Nawiązuje do listu gończego, przypadkowa wpadki, aresztowania. Opisuje pobyt w areszcie i w wiezieniu oraz zamieszanie i problemy wynikające z posiadania fałszywych dokumentów.
Powraca do okoliczności internowania w 1982 r. i zaskakującego zwolnienia na wniosek PRON-u.
Przesłuchiwał: Tomasz Gugała.
Realizacja: Tomasz Gugała.
Pomoc na planie i fotosy: Jakub Brzeszczak
Czas emisji – 75 minut 45 sekund.
