Nagranie 16a/2013

„Śledztwo w sprawie PRL-u”

(trailer – 8 min. 52 sek.)

Nagranie wykonano w studiu Krakowskiej Szkoły Filmowej im. Wojciecha Jerzego Hasa.

W nagraniu wziął udział Tomasz Gugała – urodzony 11 lipca 1954 r. w Krakowie. Absolwent Politechniki Krakowskiej. Od 1980 r. zatrudniony w PKP. Inicjator powstania w stacji Kraków-Płaszów pierwszej w Małopolsce kolejowej KZ „Solidarności”. Współzałożyciel czterech innych komisji NSZZ „S” w strukturach kolejowych. Utożsamiany z „Solidarnością”, nigdy formalnie nie stał się jej członkiem. 13 grudnia 1981 r. podejmuje próbę strajku w stacji Kraków-Płaszów. W kilka dni później zakłada Wydawnictwo Myśli Nieinternowanej. 13 stycznia 1982 odmawia podpisania deklaracji lojalnoś­ci, co skutkuje rozwiązaniem umowy o pracę. W ramach kierowanego przez niego WMN wydaje pięć tytułów prasowych oraz książki i wydawnictwa okolicznościowe; produkuje maszyny offsetowe; finansuje: badania opinii publicznej, Uniwersytet Podziemny, niezależną telewizję, małą dywersję, sekcję kontrwywiadu; funduje stypendia naukowe; wspiera działalność twórczą literacką i plastyczną. Po zatrzymaniu przez SB w 1986 r. podejmuje działalność oficjalną. Był współzałożycielem i kierującym (w okresie od 1987 do 1989 r.) pracami Porozumienia Niezależnych Organizacji Małopolski, skupiającego ponad 50 podziemnych struktur. W tym czasie był szykanowany przez funkcjonariuszy SB, próbujących nakłonić go do współpracy. Był zatrzymywany, przesłuchiwany i sądzony przed kolegiami ds. wykroczeń. Został oskarżony z ustawy karno-skarbowej o niezgłoszenie wydawnictwa podziemnego do opodatkowania. W 1988 r., po kolejnej odmowie współpracy z SB, zostaje zwolniony z Uniwersytetu Jagiellońskiego i pomimo korzystnego wyroku sądu rektor nie przywraca go do pracy. Przed sądem w Bielsku-Białej wygrał proces o ochronę dóbr osobistych po zatrzymaniu przez SB w Juszczynie k. Makowa Podhalańskiego w lutym 1988 r. Jako przeciwnik „Okrągłego Stołu” współtworzy Narodową Akcję Niepodległościową i wydaje pismo „Szaniec”.

Przesłuchiwała: Anna Kęszycka

Świadek opisuje swoje dzieciństwo i okres edukacji. Wspomina rodzinne tradycje niepodległościowe. Opowiada i wydarzeniach z lipca i sierpnia 1980 roku w stacji Kraków-Płaszów oraz o początkach swojej działalności społecznej i opozycyjnej i konsekwencjach zawodowych. Przedstawia atmosferę w NSZZ „Solidarność”, wskazując na wiele negatywnych postaw. Opisuje wydarzenia z 13 grudnia 1981 r., próbę organizacji strajku w stacji Kraków-Płaszów i postawy członków KZ „Solidarności”. Nawiązuje do próby wymuszenia, przez funkcjonariusza SB, podpisania deklaracji lojalności i związanych z tym okoliczności utraty pracy. Przedstawia postawy nauczycieli akademickich w Instytucie Transportu Politechniki Krakowskiej oraz okoliczności obrony własnej pracy dyplomowej.

Opisuje założenia ideowe i początki Wydawnictwa Myśli Nieinternowanej, proces budowy struktury, pierwsze eksperymenty drukarskie, wydanie pierwszego numeru Myśli Nieinternowanych i podjęcie decyzji o budowie maszyny offsetowej.

Czas emisji – 96 minut.

Zobacz zwiastun