Wydawnictwo Myśli Nieinternowanej
wmn-wyd_3.jpg

Wydawnictwo Myśli Nieinternowanej

Geneza

Po nieudanej próbie inicjacji strajku 13 grudnia 1981 r. w Stacji Kraków-Płaszów i próbach wytwarzania i kolportowania ulotek pisanych na maszynie, Tomasz Gugała podjął decyzję o wydawaniu podziemnego pisma. Z końcem grudnia 1981 r. powstała nazwa Myśli Nieinternowane.

Pierwszy numer pisma, wydrukowany na offsecie przez Zdzisława Owsiankę (Pracownia Reprograficzna Biblioteki Głównej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, przy ul Podchorążych 2), datowany na kwiecień 1982 był w całości autorstwa Tomasza Gugały. Wokół Myśli Nieinternowanych skupiła się grupa ludzi akceptujących koncepcją programową przedstawioną przez Tomasza Gugałę. Wśród pierwszych współpracowników pisma byli: Maria Sowińska, Józef Rogala, Andrzej Duda-Dziewierz, Adam Wątor, Zdzisław Owsianka, Adam Kociołek, Małgorzata Semkowicz, Wiesław Enzinger, Stanisław Kwaśniewski, Piotr Komorowski, Władysław Krzek-Lubowiecki, Aniela Kotowska.


Powstanie Wydawnictwa

Wydanie pierwszego numeru Myśli Nieinternowanych na wysokim poziomie edytorskim skutkowało szybkim rozwojem struktur organizacyjnych skupionych wokół pisma. Przyjęcie standardu druku offsetowego zainspirowało Tomasza Gugałę do koncepcji konstrukcji maszyn offsetowych we własnym zakresie. Wcześniej eksperymentował z drukiem sitodrukowym, lecz z powodu braku oryginalnych materiałów wyniki były niezadowalające. Powstała Sekcja Techniczna, która dzięki fuzji z grupą, wydającą m.in. Sygnał (1982), reprezentowaną przez Wiesława Wazla i Michała Garapicha – również eksperymentującą z drukiem offsetowym, doprowadziła do zintensyfikowania prac nad konstrukcją maszyny offsetowej formatu A-4.

Rozrastały się własne struktury kolportażu Myśli Nieinternowanych.

W 1982 r. współpracę z pismem podjęli m.in. Józef Smaga, Zbigniew Ringer, Jan Rogusz. Z końcem 1982 r. redakcja MN pozyskała do współpracy Irenę Molasy – stenografa i mistrzynię maszynopisania. W miarę wydawania kolejnych numerów MN, powiększał się krąg współpracowników. Pojawili się wśród nich m.in: Leszek Książek (później główny konstruktor maszyn offsetowych), Elżbieta Jakubiec (obecnie Krzek-Lubowiecka), Jadwiga Salij, Janusz Macała-Wrześniowski, Antoni Wiatr i inni.

Potencjał redakcyjny, techniczny i poligraficzny wytworzony przez grupę ludzi skupioną wokół Myśli Nieinternowanych umożliwił powstanie Wydawnictwa Myśli Nieinternowanej. Za datę powstania Wydawnictwa należy przyjąć pierwszy kwartał 1983 r. i wydanie eseju pt. Lekcja Aleksandra Sołżenicyna pióra Józefa Smagi (ps. Jędrzej Boruta). Od tego czasu wszystkie wydania książkowe, broszurowe i inne sygnowane były logotypami Wydawnictwa Myśli Nieinternowanej. Twórcą logotypu pisanego „solidarką” była Małgorzata Semkowicz, natomiast wersję skróconą w kształcie litery „V” opracował Tomasz Gugała.


Struktura organizacyjna

Koordynacja – Tomasz Gugała.

Sekcja Techniczna – Leszek Książek, Andrzej Dzięga, Władysław Krzek-Lubowiecki.

Sekcja Poligraficzna – Władysław Krzek-Lubowiecki.

Sekcja Specjalna – Tomasz Gugała, Wiesław Wazl.

Sekcja Kolportażu – Ewa Gaczoł, Wiesław Enzinger, Stanisław Kwaśniewski.

Sekcja Edukacyjna i Naukowa – Józef Smaga, Anna Okońska-Walkowicz, Michał Garapich.

Sekcja Badania Opinii Publicznej – Michał Garapich, Kazimierz Bujak.

Biblioteka Wydawnictwa – Elżbieta Jakubiec (obecnie Krzek-Lubowiecka), Władysław Krzek-Lubowiecki, s. Franciszka Salezja (zgromadzenie ss. Wizytek w Krakowie, przy ul Krowoderskiej 10).

Archiwum – Maria Sowińska, Grażyna Marczuk.


Wydawnictwa prasowe, redakcje i autorzy

Myśli Nieinternowane (23 numery, nakłady od 1000 do 7500 egz.). Redakcja: Tomasz Gugała – red. naczelny (również: redakcja techniczna, opracowania graficzne, autor – pseud.: WND, Łukasz); Irena Molasy – sekretarz redakcji oraz korekta, skład i łamanie; Józef Smaga (redaktor i autor – pseud.: Jędrzej Boruta, Szczęsny Trzymalski, elf, xzy); Małgorzata Semkowicz – grafik. Współpraca: Ryszard Kantor (pseud. Krysz), Andrzej Buczkowski (pseud. A), Zbigniew Ringer (pseud. Y), Antoni Wiatr (pseud. Granit), Jan Rogusz (pseud. Spectator), Andrzej Tatkowski (pseud. Czop), Michał Garapich (pseud. Xawer), Seweryn Zając (pseud. Stefan Gruda) i inni.

Sygnał (85 numerów, nakłady od 1500 do 4000 egz.). Redakcja: Ewa Śledziewska – założycielka pisma i redaktor naczelny (również autorka); Teresa Życzkowska – kolejny redaktor naczelny (również autorka); Tomasz Gugała – od 1985 r. kolejny redaktor naczelny (również autor, redaktor techniczny i realizator opracowań graficznych); Irena Molasy – sekretarz redakcji oraz korekta, skład i łamanie. Współpraca: Andrzej Tatkowski (pseud. Czop), Seweryn Zając (pseud. Stefan Gruda), Janusz Dańczak (grafik) i inni.

Krecik (7 numerów, nakłady od 1500 do 3000 egz.). Redakcja: Halina Danilczyk – redaktor naczelny (również autor – pseud. Emilka Platerówna); Marek Rożynek (pseud. Meteor); Piotr Semkowicz (pseud. Stary Wiarus). Współpraca: Antoni Wiatr, Andrzej Tatkowski (pseud.: Wujcio Prot, Czop), Małgorzata Semkowicz (pseud. Iskierka) i inni.

Alternatywy (4 numery, nakłady od 1500 do 2000 egz.). Redakcja: Andrzej Chwalba – red. naczelny (również autor – pseud. Jerzy Pałecz); Tomasz Gąsowski (pseud. Lech Jarema); Marcin Bochenek (pseud. Jan Harnaś); Krzysztof Gurba; Wojciech Frazik; Janusz Mucha; Andrzej Nowak (pseud. Adam). Współpraca: Mirosław Francic (pseud. Zygmunt Ranger); Maciej Kozłowski (pseud. Karol); Jan Maria Rokita (pseud. Jan); Andrzej Leon Sowa (pseud. Leon Flis, Zygmunt Kuligowski); Adam Zając (pseud. Stanisław A. Żak); Andrzej Sabatowski; Ryszard Legutko (pseud. Jan Markus); Józef Wróbel (pseud. Józef Targosz); Krzysztof Zamorski (pseud. Piotr Maryński); Oleg Łatyszonek (pseud. Aleksander Łuczicz); Ryszard Kantor (pseud. Stanisław Maron); Tadeusz Borkowski (pseud. Marcin Zieliński) i inni. Redakcja techniczna i opracowanie graficzne – Tomasz Gugała; korekta, skład i łamanie – Irena Molasy.

Krakowski Czas (2 numery, nakłady od 3000). Red. naczelny: Maciej Szumowski. Współpraca: Tadeusz Pikulicki, Jacek Stefański i inni.


Inne ważniejsze wydawnictwa

(spis w układzie chronologicznym)

Smaga Józef (pseud. Jędrzej Boruta), Lekcja Aleksandra Sołżenicyna (1983), nakład 2000 egz. Smaga Józef (pseud. Szczęsny Trzymalski), Krótka historia Związku Radzieckiego (1984), nakład 3000 egz.

Kastory Andrzej (pseud. Galicjanin), Komuniści na Węgrzech: 19451956 (1985), nakład 3000 egz.

Piastowski Andrzej (pseud.), Kalendarium katyńskie (1985), nakład 3000 egz.; Kalendarium stosunków sowiecko-niemieckich w latach 19391941 wg Aleksandra BregmanaNajlepszy sojusznik Hitlera (1985), nakład 2000 egz., Wołyński Wacław (pseud.), Wspomnienia Karpatczyka (1986), nakład 2000 egz.

Wszołek Janusz (pseud. J. Lubin), Historia dla szkół: Fałsze – mity – polemiki (1986), nakład 3000 egz.; Komuniści na wsi polskiej 19441986 (1988), nakład 2000 egz. Wiatr Antoni (pseud. Granit), Stop tu ziemia nasza (tomik poezji), nakład 1000 egz. (nie zachowały się egzemplarze archiwalne). W 1988 roku została złożona poprawiona i rozszerzona wersja Historii Związku Radzieckiego pióra Józefa Smagi (pseud. Szczęsny Trzymalski). Skierowana do druku w 1989 r. (druk w nakładzie 4000 egz., wykonano w 75%), z przyczyn od redakcji niezależnych druk nie został ukończony.


Pisma okazjonalne lub zlecone przez inne struktury podziemne

Myśli Głodujących” (3 numery, nakłady po 2000 egz.), „Aktualności” (2 numery po 1000 egz.), „Hutnik” (9 numerów po 4000 egz.), „Dzień” (ok. 50 numerów w nakładach od 2000 do 4000 egz.), „Solidarność Skawina” (1 numer w nakładzie 2000 egz.), „Biuletyn Informacyjny Niezależnej Służby Zdrowia Regionu Małopolska” (11 numerów po 1500 egz.), „Niepodległość – pismo LDPN”(4 numery po 2000 egz.) i inne.


Wydawnictwa pozostałe

Wybory 84 (1984, 1500 egz.), Urbanalia (1985, 2000 egz.), znaczki pocztowe Więźniowie polityczni (1985, 2 bloczki po 1000 egz.), Kalendarz 1986, Kalendarz 1989, plakaty, ulotki, ankiety, druki do użytku wewnętrznego i inne.


Drukarnie

(spis w układzie chronologicznym)

Kraków, ul. Podchorążych 2 – Pracownia Reprograficzna Biblioteki Głównej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, drukarnia offsetowa (1982).

Kraków, ul. Słonecznikowa 4 – drukarnia offsetowa w domu Jakuba Rzeszuta (1982).

Kraków, ul. Krótka 5 – Zakład Małej Poligrafii, drukarnia offsetowa (1982).

Mogilany – drukarnia offsetowa w domu rodzinnym Adama Wątora (1982).

Kraków, ul. Chłodna 10 – drukarnia offsetowa w domu rodzinnym Leszka Książka (1982–1984).

Kraków, ul. Pstrowskiego 28/25 (obecnie Kalwaryjska) – drukarnia sitodrukowa w mieszkaniu Franciszka Miranowskiego (1985).

Wieliczka, ul. Bogucka 12 – drukarnia offsetowa w domu rodzinnym Lecha Kołodziejczyka (1984–1986).

Kraków, ul. Strzelców 9/22 – drukarnia offsetowa w mieszkaniu Jerzego Pałosza (1986).

Kraków, Osiedle Centrum A 5/5 – drukarnia offsetowa („Łakomiec-5” przekazany Leszkowi Jaranowskiemu przez WMN) w mieszkaniu Leszka Jaranowskiego (1988).

Kraków, ul. Dietla 1/3 – drukarnia offsetowa („Łakomiec-5” przekazany Leszkowi Jaranowskiemu przez WMN) w mieszkaniu Anny Bartosik (1988–1989).


Zidentyfikowane osoby powiązane z WMN

(spis w układzie alfabetycznym)

Marcin Bochenek, Tadeusz Borkowski, Andrzej Buczkowski, Kazimierz Bujak, Adolf Chojnacki, Andrzej Chwalba, Halina Danilczyk, Zbigniew Danilczyk, Janusz Dańczak, Andrzej Duda-Dziewierz, Roman Dziedzic, Mirosław Dzielski, Andrzej Dzięga, Jerzy Enzinger, Wanda Enzinger, Wiesław Enzinger, Antoni Figiel, Mirosław Francic, Wojciech Frazik, Marcjan Futro, Ewa Gaczoł, Mirosław Gaczoł, Michał Garapich, Tomasz Gąsowski, Bogdan Goleń, Tomasz Gugała, Krzysztof Gurba, Elżbieta Jakubiec (Krzek-Lubowiecka), Ryszard Kantor, Andrzej Kastory, Ryszard Kęsek, Adam Kociołek, Lech Kołodziejczyk, Walenty Kołodziejczyk, Piotr Komorowski, Aniela Kotowska, Maciej Kozłowski, Władysław Krzek-Lubowiecki, Leszek Książek, Stanisław Kwaśniewski, Ryszard Legutko, Jadwiga Lipnicka, Leszek Lipnicki, Oleg Łatyszonek, Janusz Macała-Wrześniowski, Stanisław Małkowski, Grażyna Marczuk, Franciszek Miranowski, Irena Molasy, Janusz Mucha, Andrzej Nowak, Stanisław Nowak, Anna Okońska-Walkowicz, Sławomir Onyszko, Adam Osika, Zdzisław Owsianka, Alina Pałosz, Jerzy Pałosz, Wojciech Pięciak, Tadeusz Pikulicki, Zbigniew Ringer, Józef Rogala, Jan Rogusz, Jan Maria Rokita, Marek Rożynek, Jakub Rzeszut, Andrzej Sabatowski, Franciszka Salezja, Jadwiga Salij, Małgorzata Semkowicz, Piotr Semkowicz, Józef Smaga, Andrzej Leon Sowa, Maria Sowińka, Jacek Stefański, Tadeusz Syryjczyk, Maciej Szumowski, Andrzej Szyszko-Bohusz, Ewa Śledziewska, Stanisław Ślusarczyk, Marzena Świda, Anna Talaga, Andrzej Tarnawski, Andrzej Tatkowski, Krystyna Wazl, Wiesław Wazl, Adam Wątor, Antoni Wiatr, Małgorzata Wilkosz, Józef Wróbel, Janusz Wszołek, Adam Zając, Seweryn Zając, Krzysztof Zamorski, Teresa Życzkowska.


Drukarze

(w kolejności włączania się do druku)

Zdzisław Owsianka, Mirosław Gaczoł, Michał Garapich, Małgorzata Wilkosz, Jakub Rzeszut, Ryszard Kęsek, Władysław Krzek-Lubowiecki, Adam Wątor, Leszek Książek, Lech Kołodziejczyk, Anna Talaga, Jadwiga Lipnicka, Leszek Lipnicki, Irena Molasy, Bogdan Goleń, Ryszard Kantor, Adam Osika, Marzena Świda, Wojciech Pięciak, Tomasz Gugała, Leszek Jaranowski, Sławomir Onyszko i inni.


Wykładowcy Uniwersytetu

(spis w układzie alfabetycznym)

Andrzej Buczkowski, Kazimierz Bujak, Andrzej Chwalba, Mirosław Dzielski, Józef Smaga (prezydent Uniwersytetu), Tadeusz Syryjczyk, Andrzej Szyszko-Bohusz, Wiesław Wazl i inni.


Ważniejsze działania operacyjne SB

(spis w układzie chronologicznym)

1983, styczeń–marzec – aresztowani zostali: Wiesław Wazl, Michał Garapich, Małgorzata Wilkosz. Sprawa była powiązana z wpadką NZS UJ i nie łączono jej z Myślami Nieinternowanymi. Wszyscy zostali zwolnieni w lipcu 1983 r. w związku z ogłoszeniem amnestii. Pełnomocnikami aresztowanych byli m.in. mec. Andrzej Rozmarynowicz i mec. Andrzej Buczkowski.

1985, maj – rewizja w domu Ireny Molasy i Władysława Masłowskiego.

1986, 26 stycznia – wrocławska SB podjęła działania operacyjne mające namierzyć kontakty WMN z „Solidarnością Walczącą”. Finałem była blisko 10-godzinna akcja we Wrocławiu z wykorzystaniem kilku samochodów i kilkudziesięciu funkcjonariuszy wymierzona w przebywającego tam Tomasza Gugałę. Wydarzenie to poprzedziło przekształcenie SOS „Sygnał”, którym objęty był Tomasz Gugała, na SOR „Sygnał” (16 XII 1985).

1986, 15–16 marca – w samochodzie powracających po dwudniowym pobycie we Wrocławiu Tomasza Gugały, Ireny Molasy i Władysława Krzeka-Lubowieckiego, podczas jazdy odpadło prawe przednie koło. Okazało się, że w nocy zostały poluzowane przez nieznanych sprawców wszystkie śruby w czterech kołach. Szczęśliwie nikomu nic się nie stało.

1986, 16 maja – SB wtargnęła na posesję przy ul. Boguckiej 12 w Wieliczce, gdzie znajdowała się drukarnia-bunkier WMN. Aresztowani zostali: Lech Kołodziejczyk, Leszek Lipnicki, Bogdan Goleń, zwolnieni 2 sierpnia 1986 r. związku z ogłoszeniem amnestii. W wyniku wpadki WMN straciło maszynę offsetową „Łakomiec” generacji trzeciej, nakład Wspomnień Karpatczyka (dodruk), częściowo wydrukowany nakład Myśli Nieinternowanych, dużą ilość papieru, odczynniki chemiczne i wyposażenie drukarni. Pełnomocnikiem oskarżonych był m.in. mec. Andrzej Buczkowski.

1986, 20 grudnia – SB wyłamała drzwi do drukarni WMN przy ul. Strzelców 9/22, gdzie zatrzymano podczas druku Tomasza Gugałę, Władysława Krzeka-Lubowieckiego i Wojciecha Pięciaka. W wyniku wpadki Wydawnictwo straciło maszynę offsetową „Łakomiec” generacji czwartej i częściowo wydrukowany nakład Myśli Nieinternowanych nr 23. W ramach tej akcji zatrzymano również Jerzego Pałosza i Ryszarda Kęska oraz dokonano rewizji w wielu domach. Wszyscy zostali zwolnieni po 48 godzinach. Sześć osób zostało ukaranych grzywnami przez kolegia ds. wykroczeń. Pełnomocnikiem oskarżonych był mec. Andrzej Buczkowski.

1988, 28 lutego – Tomasz Gugała, Władysław Krzek-Lubowiecki, Jadwiga Salij i trzy inne osoby zostali zatrzymani w Juszczynie przez funkcjonariuszy MO i SB, następnie przewiezieni do komisariatu w Makowie Podhalańskim, skąd zostali zwolnieni po ośmiu godzinach bez przesłuchania i przedstawienia zarzutów. Pozwali SB w Bielsku Białej o ochronę dóbr osobistych i z końcem 1988 r. proces wygrali. Pełnomocnikiem pokrzywdzonych był mec. Andrzej Tarnawski.


Epilog

Ostatnim wydaniem sygnowanym przez Wydawnictwo Myśli Nieinternowanej był nr 4 Alternatyw (1989). Porozumienie w Magdalence i obrady „Okrągłego Stołu” spowodowały znaczące różnice wewnątrz Wydawnictwa w ocenach sytuacji politycznej. Grupa kontestująca porozumienie z komunistami, w której znaleźli się m.in. Tomasz Gugała, Władysław Krzek-Lubowiecki, Andrzej Dzięga, utworzyła 3 maja 1989 r. Narodową Akcję Niepodległościową, której organem prasowym stał się Szaniec.

Powyższą datę należy przyjąć jako oficjalne zakończenie podziemnego okresu funkcjonowania Wydawnictwa Myśli Nieinternowanej.

W roku 2007 Tomasz Gugała zarejestrował w sądzie Myśli Nieinternowane jako tygodnik. Ten fakt stał się pretekstem do podjęcia badań historycznych, wykraczających daleko poza problematykę związaną z Wydawnictwem Myśli Nieinternowanej, czego skutkiem jest m.in. ten portal.


opr. Tomasz Gugała


*) Przedstawiony powyżej tekst jest fragmentem rozprawy „Wydawnictwo Myśli Nieinternowanej. Rys historyczny”, zamieszczonej w numerze 44 „Sowińca”.


Suplement


SCHEMAT ORGANIZACYJNY

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

OGÓLNOPOLSKA SIEĆ KOLPORTAŻU

WMN W OGOLNOPOLSKIEJ SIECI KOLPORTAŻU

KONKURS „40 LAT PÓŹNIEJ” – KOMUNIKACJA


 

Strona używa cookies (ciasteczek). Dowiedz się więcej o celu ich używania i zmianach ustawień. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Czytaj więcej x