Nagranie 56a/2016
W nagraniu wziął udział Janusz Maria Saryusz Kamocki (herbu Jelita) ur. 2 sierpnia 1927 r., syn Elżbiety i Gustawa Saryusz Kamockich, właścicieli majątku Podgaje w Mściówie (gmina Dwikozy) pod Sandomierzem.
Uczył się w szkole powszechnej w Dwikozach, a potem w Szkole Ćwiczeń w Sandomierzu, podczas okupacji niemieckiej uczęszczał na tajne komplety w gimnazjum w Sandomierzu. W 1946 roku zdał maturę w Liceum im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Sandomierzu.
Od listopada 1942 roku był członkiem konspiracyjnej Narodowej Organizacji Wojskowej (ps. „Orcio”), a po jej scaleniu z Armią Krajową, od lutego 1943 roku stał się członkiem AK (ps. „Mamut”).
Po wojnie kontynuował działalność konspiracyjną w organizacji wojskowo-politycznej Narodowym Zjednoczeniu Wojskowym (ps. „Eders”). W szkołach sandomierskich organizował konspiracyjną organizację młodzieżową (działając pod pseudonimem „001").
Studiował etnografię na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem prof. Kazimierza Moszyńskiego oraz uczęszczał na studia dyplomatyczne w Szkole Nauk Politycznych przy Wydziale Prawa UJ.
Od 1952 roku aż do przejścia na emeryturę pracował w Muzeum Etnograficznym w Krakowie, kierując działem etnografii pozaeuropejskiej. Później prowadził zajęcia z etnologii na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, na Uniwersytecie Polskim w Wilnie oraz na Wyższej Szkole Humanistyczno-Przyrodniczej Studium Generale Sandomiriense, na Uniwersytecie Śląskim (etnologię ludów pozaeuropejskich).
W 1964 r. Janusz Kamocki uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na podstawie rozprawy „Wpływy polityczne na przemiany stroju ludowego północnej Małopolski w dobie porozbiorowej (1772–1910)”.
W 1953 roku ożenił się Marią Kamocką z domu Gierowską (siostrą Józefa Gierowskiego, późniejszego rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, z którą razem studiował, a po ślubie prowadzili wspólne badania etnograficzne. Kamoccy ogłosili wspólnie kilka prac oraz skrypt dla przewodników Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.
Janusz Kamocki w badaniach etnograficznych prowadzonych na terenie Polski zajmował się głównie problematyką zasięgów grup etnograficznych oraz kostiumologii ludowej, obrzędowości i demonologii. W latach 1967 i 1987 prowadził badania etnograficzne nad Polakami mieszkającymi na terenie Czechosłowacji: na Zaolziu, w Czadeckim oraz na Orawie i Spiszu, a w latach 1992, 1993 i 1996 wśród Polaków żyjących w Tatarstanie, Kazachstanie, Kirgistanie i Uzbekistanie. Ponadto, w 1973, prowadził badania na Łużycach. Prowadził też badania etnograficzne w kilku rejonach południowo-wschodniej części Azji. Najważniejsze wyniki przyniosły badania ludu pierwotnego Kubu zamieszkującego Archipelag Malajski w Indonezji. Udowodnił że, wbrew wcześniejszym poglądom o braku u nich jakichkolwiek form religijnych, wierzą w życie pośmiertne i Istotę Najwyższą. Ponadto w latach 1970–1971 zajmował się też badaniami tradycji teatru obrzędowego na Bali i Jawie i problemem powstawania poczucia narodowego u ludów zamieszkujących Indonezję. Następnie, w 1971, prowadził badania w Singapurze, w 1975 w Armenii, a kilka lat później (1978–1979 i 1981) w Ladakhu (krainie w Indiach zamieszkanej przez Tybetańczyków) i w Nepalu.
Jest członkiem Komisji Etnograficznej PAN, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego. Jest autorem licznych publikacji etnologicznych ogłaszanych m.in. w różnych czasopismach. Janusz Kamocki od 1947 był rozpracowywany przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie jako podejrzany (Sprawa Operacyjnej Obserwacji o krypt. „Aspirant”) o przynależność do WiN oraz jako podejrzany o udział w podziemnej organizacji działającej na bazie Związku Harcerstwa Polskiego. 22 sierpnia 1962 roku został aresztowany przez Wydział Śledczy SB. 30 stycznia 1963 r. został skazany przez Sąd Wojewódzki w Krakowie na karę roku więzienia, pod zarzutem utworzenia organizacji konspiracyjnej i nielegalne posiadanie broni. W latach 1970–1973 na wniosek Wydziału III SB KWMO w Krakowie miał zakaz wyjazdu do krajów kapitalistycznych i Jugosławii. Po 1977 roku był odnotowywany w aktach śledztwa w sprawie o druk i kolportaż literatury bezdebitowej w Krakowie.
Był członkiem Solidarności, od 1985 roku Ugrupowania Niepodległościowego „Zamek” (współpracował m.in. z Wojciechem Ziembińskim), był także członkiem Solidarności Walczącej, współpracował blisko z Autonomicznym Wydziałem Wschodnim Solidarności Walczącej (głównie z Jadwigą Chmielowską i Piotrem Hlebowiczem). Od 1987 był jednym z redaktorów biuletynu „Zamek”.
Dwukrotnie odmówił przyjęcia Orderu Odrodzenia Polski z rąk władz PRL. Przez Rząd RP na uchodźctwie został odznaczony Krzyżem Armii Krajowej, Złotym Krzyżem Zasługi za działalność niepodległościową i Krzyżem Kampanii Wrześniowej. W 1992 r. został odznaczony przez prezydenta Lecha Wałęsę Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, ale (jako jedyny) odmówił jego przyjęcia podczas uroczystości dekorowania w czasie obchodów jubileuszu 50-lecia Armii Krajowej, ponieważ wręczane ordery i legitymacje miały jeszcze symbole PRL. Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2009 został – za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej – przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Uhonorowany też został pamiątkowymi odznaczeniami kombatanckimi: Honorową Odznaką Żołnierza AK Korpusu „Jodła”, odznaką Armii Krajowej przyznawaną za udział w „Akcji Burza”, odznaką Weterana Walk o Wolność, „Krzyżem Walki o Niepodległość” (nadawanym przez Stowarzyszenie Polskich Kombatantów w Kraju „Antyk”) oraz Krzyżem Więźnia Politycznego przyznawanym przez Stowarzyszenie Polskich Byłych Więźniów Politycznych". W 2015 został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności. W 2016 został odznaczony Krzyżem Orderu Krzyża Niepodległosci. W 2018 został wyróżniony Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości oraz Medalem Pro Bono Poloniae. Jest Honorowym Obywatelem Miasta Sandomierza. 29 czerwca 2020 roku decyzją Ministra Obrony Narodowej Mariusza Błaszczaka mjr Janusz KAMOCKI ps. „Mamut” został mianowany na stopień podpułkownika.
Opracowano na podstawie Wikipedii, publikacji Solidarności Walczącej i innych dostępnych w Sieci źródeł.
Realizacja: Tomasz Gugała.
Przesłuchiwał: Tomasz Gugała.
Długość nagrania – 112 minut 44 sekundy.
Zobacz zwiastun
(8 minut 37 sekund)
