Nagranie 87a/2021

Nagranie zrealizowano w ramach programu FILMOTEKA MAŁOPOLSKA, we współpracy z Małopolskim Centrum Kultury Sokół, współfinansowanego z budżetu Województwa Małopolskiego.

Wziął w nim udział Andrzej Jan de Junosza Załuski, urodzony 11 czerwca 1963 r. w Krakowie.

Od 1976 r. ma kontakt z publikacjami opozycyjnymi wydawanych przez KOR i ROPCiO oraz z wydawnictwami emigracyjnymi. Po przeczytaniu publikacje te kolportował wśród znajomych. 24 sierpnia 1980 roku otrzymuje szczegółowe informacje i ulotki ze strajku w Stoczni Gdańskiej. W ulotkach tych zawarte są m. in. wezwania do pracowników zakładów całej Polski o czynne poparcie strajkujących. Bezzwłocznie przystępuje do pierwszej w swoim życiu akcji ulotkowej w zajezdniach MPK w Krakowie. We wrześniu 1980 roku zgłasza się do tymczasowej siedziby Solidarności przy ul. Karmelickiej jako wolontariusz. Podejmuje codzienną pracę społeczną w Sekcji Informacji MKZ „Solidarność” Małopolska (u Roberta Kaczmarka) – składa i sortowaniu prasę i inne wydawnictwa. Po przeniesieniu do działu dalekopisów Sekcji Informacji staje się współodpowiedzialny za utrzymanie ciągłych kontaktów informacyjnych (dalekopisowych) z innymi regionami Solidarności, centralą związku w Gdańsku oraz współuczestniczy w redagowaniu dalekopisowego regionalnego serwisu informacyjnego ZR „S” Małopolska rozsyłając go codziennie do kilkuset zakładów pracy w całej Małopolsce w ramach struktury sieci ABC. Serwis z symboliczną datą 1 września 1981 r. sygnowany jest jego nazwiskiem jako redaktora odpowiedzialnego. W każdym z tych zakładów Serwis drukowano codziennie i wywieszano w gablocie Solidarności. Łamano tym samym obowiązującą cenzurę. Od czerwca 1981 r. wraz z Maciejem Kusiem prowadzi działania w zakresie przygotowania i wdrożenia niezależnego systemu terytorialnej i operacyjnej łączności radiowej MKZ Małopolska „S”. Przez miesiąc praktyk uczniowskich w KZE „Telpod” w Krakowie staje się członkiem NSZZ „S”. W sierpniu 1980 r. pomaga w organizowaniu i prowadzeniu Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej.

14 grudnia 1981 r. jest wśród strajkujących pracowników KZE „Telpod”, gdzie przemawia do załogi informując o bieżącej sytuacji. Pierwszym pomysłem po wygaszeniu strajków było wydawanie czasopisma satyrycznego do którego pasowała nazwa „Zomorządność”. Pismo było sygnowane przez NSZZ „S” Koło Oporu Społecznego 241 Obszar Południe. Pierwsze egzemplarze „Zomorządności” wydrukowano w grudniu 1981 r. na powielaczu białkowym w miesz­kaniu przy ul. Zakątek 4 ekipą w składzie Witold Tukałło, Maciej Kuś i Andrzej Załuski. W początkowym okresie starano się zachować rytm tygodniowy. Po kilku numerach druk przeniesiono do mieszkania przy ul. Teligi, gdzie trwał do początków kwietnia 1982 r. W międzyczasie drukowano także liczne ulotki, apele i czasopisma innych wydawców. W późniejszym okresie większość ciężarów i niebezpieczeństw związanych z drukiem przejęła rodzina p. Poniedziałków, dzięki którym „Zomorządność” zwiększała nakłady (nawet do kilku tysięcy egz.) i dotrwała w miarę regularnie wydawana do okresu wyborczego 1989 r. Łącznie wydano 174 numery pisma. W dniu 13 kwietnia 1982 r. koordynował i uczestniczył w akcji ulotkowej przed kościołem Mariackim na Rynku Głów­nym w Krakowie, mającej na celu wyklaskanie Haliny Czerny-Stefańskiej na kon­cercie w Filharmonii Krakowskiej (poparła wprowadzenie stanu wojennego). Rozrzucono kilka tysięcy ulotek. Jako jedyny został zatrzymany przez SB i zawieziony do aresztu przy ul. Mogilskiej. Po rewizji i założeniu „kotła” w jego domu postawiono mu zarzut z dekretu o Stanie Wojennym: „rozpow­szechniania fałszywych informacji mogących wywołać niepo­kój publiczny lub rozruchy” oraz „osłabiania gotowości obronnej LWP”. Otrzymał 3-mie­sięczną sankcję prokuratorską i został przewieziony na oddział śledczy AŚ przy ul. Montelupich. Po 4 miesiącach, ze względu na braki formalne (zaniedbania funkcjonariuszy SB) został uniewinniony z braku dowodów przez Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Od września 1982 roku wraca do działań konspiracyjnych, drukuje i kolportuje „Zomorządności”, a także inne podziemne wydawnictwa. Współpracuje z podziemnymi kanałami dystrybucji RKW „S”. Zostaje zatrzymany przez patrol ROMO podczas przenoszenia nakładu „Zomorządności” oraz innych wydawnictw i plakatów do punktu kontaktowego. Na skonstruowanym przez siebie odbiorniku odsłuchuje i nagrywa korespondencję radiową SB i MO podczas kolejnych rocznic i wydarzeń Patrio­tycznych. Nagrane materiały przekazuje do przepisania byłym pracownikom ZR „S” Małopolska. Bie­­rze udział wśród publiczności i potajemnie nagrywa rozprawy przed Kolegium ds. Wykroczeń, w procesie przeciwko uczestnikom Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej w 1984 r.

Wczesną wiosną 1989 r. osobiście zbiera podpisy pracowników Szpitala i inicjuje reaktywację NSZZ Solidarność w Szpitalu im. Jana Pawła II. Posiada legitymację związkową nr 1 z datą 24 kwietnia 1989 r. Rozpoczyna działalność w Podgórskim Komitecie Obywatelskim oraz Krakowskim Komitecie Obywatelskim. Bierze udział w przy­gotowaniach organizacyjnych i programo-wych do pierwszych wolnych wyborów samorządowych. Z list krakow­skiego KO kandyduje w pierwszych wyborach do Rady Miasta Krakowa.

Przesłuchiwał: Tomasz Gugała.

Realizacja: Tomasz Gugała.

Czas emisji: 107 minut 41 sekund.

Zobacz zwiastun

(5 minut 55 sekund)