Nagranie 21a/2014
„Śledztwo w sprawie PRL-u”
(trailer – 8 min. 28 sek.)
Nagranie wykonano w studiu Krakowskiej Szkoły Filmowej im. Wojciecha Jerzego Hasa.
W nagraniu wzięli udział Anna i Jerzy Mielniczukowie, tzw. „Dzieci” z osiedla Kazimierzowskiego.
Anna Mielniczuk (z domu Moskal) urodzona 5 kwietnia 1960 w Stalowej Woli. W latach 1979–1983 studiuje na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, początkowo na wydziale metalurgii, a potem na wydziale organizacji i zarządzania. Od grudnia 1981 związana ze strukturami podziemnymi NZS-u. W latach 1982–1984 działa aktywnie w strukturach ruchu oporu NZS-u jako kolporter, wydawca prasy podziemnej, drukarz. Uczestniczy w nadawaniu podziemnych radiostacji „Hutnik i NZS. Współpracuje przy akcjach pomocy dla internowanych i uwięzionych. Aresztowana 10 czerwca 1983 roku, przetrzymywana w areszcie śledczym przy ul. Montelupich w Krakowie i następnie w Myślenicach do 26 lipca 1983 roku. Zwolniona na mocy amnestii. Uczestniczka spotkań Duszpasterstwa Akademickiego, Duszpasterstwa Ludzi Pracy w Krakowie. Współpracowała z regionalnymi strukturami podziemnej „Solidarności”, TKRH i środowiskiem „Hutnika”. Zwolniona z uczelni. W latach 1988–1989 podejmuje raz jeszcze działalność wydawniczą i kolporterską w Stalowej Woli. Wspomaga strajki 1988 roku. Wydaje m.in. czasopismo „SMiS”. Rozpracowywana przez Wydz. III-1 KW MO/WUSW w Krakowie od 1983 roku w ramach SOR „Młodzi”.
Jerzy Mielniczuk urodzony 8 stycznia 1960 roku w Tomaszowie Lubelskim, od 1980 roku studiuje na wydziale metalurgii Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Członek Niezależnego Zrzeszenia Studentów, uczestnik strajku okupacyjnego na Akademii Górniczo-Hutniczej. Po 13 grudnia 1981 r. uczestnik strajku w Hucie im. Lenina. 16 grudnia zostaje zatrzymany i pobity. Zwolniony 20 grudnia 1981 roku natychmiast podejmuje działania konspiracyjne. Jest współzałożycielem Ruchu Oporu NZS. Jest pomysłodawcą, wydawcą i redaktorem pisma RO NZS „Barykada”. Jest redaktorem technicznym i autorem tekstów w innych pismach krakowskiego NZS. Jest współorganizatorem drukarni na os. Kazimierzowskim. Czynnie drukuje. Jest również kolporterem wydawnictw podziemnych. Współorganizuje akcje ulotkowe, czynnie uczestniczy w nadawaniu podziemnego radia „Hutnik” i radia NZS-u. Uczestniczy w wielu manifestacjach w Krakowie. Organizuje akcje ulotkowe i plakatowe w Tomaszowie Lubelskim. 13 maja 1982 roku skazany przez kolegium ds. wykroczeń w Krakowie na karę grzywny za udział w manifestacji 3-majowej. 10 czerwca 1983 roku aresztowany w drukarni na os. Kazimierzowskim, przetrzymywany w areszcie śledczym w Krakowie. 25 lipca 1983 roku zwolniony na mocy amnestii. Zatrzymywany i przesłuchiwany jeszcze wielokrotnie. W latach 1988–1989 wydaje i drukuje w Stalowej Woli pismo „SMiS”. W 1988 roku poprzez druk ulotek i biuletynów strajkowych wspomaga strajk w Hucie Stalowa Wola. Od 1989 członek NSZZ „Solidarność”.
Od 28 grudnia 1981 roku rozpracowywany przez Wydz. III-1 KW MO/WUSW w Krakowie, od 16 czerwca 1983 rozpracowywany w ramach SOR „Młodzi”, od 27 kwietnia 1989 przekwalifikowany do rozpracowywania w ramach SOR „Pracownia”.
Przesłuchiwał: Tomasz Gugała
Anna opisuje swoje dzieciństwo i edukację, nawiązuje do patriotyczne tradycji w domu rodzinnym i stopniowym kształtowaniu się postawy antykomunistycznej. Wspomina egzamin na AGH w Krakowie i początek studiów na wydziale metalurgii. Jerzy opowiada o początku studiów, powraca do edukacji szkolnej. Wspomina okoliczności poznania Anny Moskal. Nawiązuje do strajku podczas praktyk robotniczych (sierpień 80 r.) i pogróżek SB-eckich. Oboje opowiadają o rejestracji NZS-u i poprzedzających to wydarzenie strajkach studenckich. Opisują tworzenie struktur NZS-u na AGH. Podkreślają przy tym specyfikę uczelni technicznych. Przedstawiają NZS na AGH po rejestracji. Przypominają strajki o zniesienie na studiach indoktrynujących przedmiotów. Wspominają zbliżenie relacji pomiędzy Anną i Jerzym. Opisują wzrost napięcia na uczelniach przed ogłoszeniem „Stanu Wojennego”. Przedstawiają stosunki władze – studenci w tym okresie. Jerzy opowiada o wielkim strajku studenckim przed wprowadzeniem „Stanu Wojennego” i stopniowe formowaniu się struktur przyszłej konspiracji. Wspomina epizod rozwieszenia wielkiego banneru tuż przed ogłoszeniem „Stanu Wojennego”, polonez Ogińskiego w murach AGH w dniu SW i próby odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Opisuje ewakuację do Huty im. Lenina. Jerzy relacjonuje przebieg strajku w Hucie im. Lenina, opowiada o przyjęciu studentów przez hutników. Zauważa uciążliwość gości dla strajkujących. Opisuje organizację życia w strajku, dezercję niektórych przywódców NZS-u i pacyfikację Huty im. Lenina, a w szczególności: wyparcie strajkujących do Walcowni Drobnej, bicie osób spoza Huty, wielokrotne własne pobicie, przewiezienie na ul. Siemiradzkiego, noc w celi, przewiezienie na Mogilską, przesłuchania, zetknięcie w areszcie z kadrą naukową AGH i na koniec zwolnienie. Następnie opisuje pierwsze godziny po zwolnieniu z aresztu, kolejne zatrzymanie i pobicie, udział Czerwonych Beretów w katowaniu cywilów na Dworcu Głównym w Krakowie, sadystyczne skłonności żołnierzy. Wspomina dalsze perypetie w podróży do Tomaszowa Lubelskiego. Anna opowiada o pierwszych dniach „Stanu Wojennego”, wyjeździe do Stalowej Woli, powrocie do Krakowa. Jerzy wspomina druk i rozrzucanie ulotek w Tomaszowie Lubelskim, swojej wyprawie na Śląsk do miejsca zameldowania i uzyskanie „super przepustki”. Nawiązuje przy tym do konspiracyjnych tradycji w rodzinnych. Opisuje swój powrót do Krakowa, spotkania w akademiku, pierwsze działania konspiracyjne. Opowiada o „zdobywaniu” materiałów poligraficznych, o przeprowadzaniu akcji ulotkowych, potyczce z ROMO w dniu 3 maja 1982 roku oraz o powstaniu Ruchu Oporu NZS-u. Wspomina początki „Barykady” i powstanie drukarni na osiedlu Kazimierzowskim. Opowiada o drukach „usługowych” i kontaktach z RKW „Solidarność”.
Czas emisji – 86 minut.
