Nagranie 19b/2013
„Śledztwo w sprawie PRL-u”
(trailer – 8 min. 05 sek.)
Nagranie wykonano w studiu Krakowskiej Szkoły Filmowej im. Wojciecha Jerzego Hasa.
W nagraniu wziął udział Tomasz Gugała – urodzony 11 lipca 1954 r. w Krakowie. Absolwent Politechniki Krakowskiej. Od 1980 r. zatrudniony w PKP. Inicjator powstania w stacji Kraków-Płaszów pierwszej w Małopolsce kolejowej KZ „Solidarności”. Współzałożyciel czterech innych komisji NSZZ „S” w strukturach kolejowych. Utożsamiany z „Solidarnością”, nigdy formalnie nie stał się jej członkiem. 13 grudnia 1981 r. podejmuje próbę strajku w stacji Kraków-Płaszów. W kilka dni później zakłada Wydawnictwo Myśli Nieinternowanej. 13 stycznia 1982 odmawia podpisania deklaracji lojalności, co skutkuje rozwiązaniem umowy o pracę. W ramach kierowanego przez niego WMN wydaje pięć tytułów prasowych oraz książki i wydawnictwa okolicznościowe; produkuje maszyny offsetowe; finansuje: badania opinii publicznej, Uniwersytet Podziemny, niezależną telewizję, małą dywersję, sekcję kontrwywiadu; funduje stypendia naukowe; wspiera działalność twórczą literacką i plastyczną. Po zatrzymaniu przez SB w 1986 r. podejmuje działalność oficjalną. Był współzałożycielem i kierującym (w okresie od 1987 do 1989 r.) pracami Porozumienia Niezależnych Organizacji Małopolski, skupiającego ponad 50 podziemnych struktur. W tym czasie był szykanowany przez funkcjonariuszy SB, próbujących nakłonić go do współpracy. Był zatrzymywany, przesłuchiwany i sądzony przed kolegiami ds. wykroczeń. Został oskarżony z ustawy karno-skarbowej o niezgłoszenie wydawnictwa podziemnego do opodatkowania. W 1988 r., po kolejnej odmowie współpracy z SB, zostaje zwolniony z Uniwersytetu Jagiellońskiego i pomimo korzystnego wyroku sądu rektor nie przywraca go do pracy. Przed sądem w Bielsku-Białej wygrał proces o ochronę dóbr osobistych po zatrzymaniu przez SB w Juszczynie k. Makowa Podhalańskiego w lutym 1988 r. Jako przeciwnik „Okrągłego Stołu” współtworzy Narodową Akcję Niepodległościową i wydaje pismo „Szaniec”.
Przesłuchiwała: Anna Kęszycka
Świadek opisuje sytuację w WMN po obławie wrocławskiej i działania operacyjne SB w Krakowie. Opowiada o podjętych zmianach organizacyjnych nawiązuje do próby zamachu ze strony SB we Wrocławiu. Opisuje dalszy rozwój „Myśli Nieinternowanych”. Kolejny raz powraca do nieporozumień wewnętrznych i secesji drukarzy w Wieliczce. Opowiada o ewakuacji maszyn tuż przed wpadką drukarni w Wieliczce. Analizuje okoliczności zatrzymania drukarzy i próbuje wyjaśnić przyczyny wpadki. Wspomina przeniesienie drukarni na ul. Strzelców w Krakowie. Opisuje kolejne wydania MN i wpadkę drukarni przy ul. Strzelców. Analizuje przyczyny wpadki. Powraca do wydarzeń po wpadce drukarni w Wieliczce i wewnętrznego śledztwa w sprawie jej przyczyn. Wspomina Madonnę Katyńską z kościoła w Bieżanowie i przeniesienie ks. Adolfa Chojnackiego do Juszczyna koło Makowa Podhalańskiego.
Powraca do ucieczki i ukrywania Maćka Gawlikowskiego, utworzenia drukarni sitodrukowej przy ul. Pstrowskiego. Wspomina początki druku „Krecika”, przeniesienie druku z Pstrowskiego do Wieliczki.
Relacjonuje przebieg śledztwa po zatrzymaniu przy ul. Strzelców. Wspomina pobyt w areszcie i przesłuchania całodobowe. Analizuje techniki śledcze SB. Nawiązuje do sprawy „Kreta” w siedzibie SB przy ul. Mogilskiej. Opowiada o próbach pozyskania go do współpracy z SB. Opisuje nocną wyprawę w radiowozie na ulicę Widok i nieudane włamanie ze strony SB. Wyjaśnia okoliczności zwolnienia z aresztu.
Wspomina szykany ze strony SB po zwolnieniu z aresztu i nieustępliwe działania majora Jana Krawczyka. Nawiązuje do represji zawodowych, kończących się zwolnieniem z pracy i odmową przywrócenia, pomimo korzystnego wyroku sądu. Przypomina wcześniejsze represje zawodowe po odmowie podpisania deklaracji lojalności, zwolnienie z PKP, nieudane próby znalezienia pracy, przyjęcie do PZM-otu, przejście do Przedsiębiorstwa Budowlano-Montażowego i powtarzające się problemy ze zwierzchnikami.
Opisuje okoliczności zatrzymania w Juszczynie k. Makowa Podhalańskiego i przebieg rozprawy sądowej przeciwko bielskiej SB.
Czas emisji – 79 minut.
