Nagranie 18/2013
„Śledztwo w sprawie PRL-u”
(trailer – 8 min. 23 sek.)
Nagranie wykonano w studiu Krakowskiej Szkoły Filmowej im. Wojciecha Jerzego Hasa.
W nagraniu wzięła udział Una Gurawska-Mach – urodzona 14 października 1959 r. w Bielsku-Białej. Absolwentka geofizyki na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. We wrześniu 1980 r. wstępuje do Niezależnego Zrzeszenia studentów. Pełni funkcję przewodniczącej Komisji Kultury w Komitecie Założycielskim NZS AGH. Po 13 grudnia 1981 r. zwiazana m.in. z „Hutnikiem”, „Aktualnościami”, „Biuletynem Małopolskim”, „Serwisem Informacyjnym RKW „Solidarność”, „Obserwatorem Wojennym”, „Solidarnością Hutników”. Zwiazana z redakcją „Hutnika” i Tajną Komisją Robotniczą Hutników. Współpracowała pismami studenckimi, takimi jak: „Barykada”, „Krzyk”, „Z ukrycia”, „Gwarek”, „Informator”, „Kurier Studencki”, „Gazetka Krakowska”, „Przegląd Akademicki”. Pełni funkcje kolporterki i łączniczki. Organizuje kolportaż prasy z Krakowa do Bielska-Białej, Warszawy, Wrocławia, Gdańska. Koordynuje współpracy między NZS-em i „Solidarnością”. Współorganizuje podziemne Radia NZS-u i „Hutnika”. Organizuje akcje ulotkowe i plakatowe. Kilkakrotnie zatrzymywana i przesłuchiwana. W latach1983–84 spędza rok w ukryciu. Od 1988 r. współredaguje pismo „Solidarność Hutników”. Rozpracowywana od 16 czerwca 1983 roku przez Wydz. III-1 KW MO/WUSW w Krakowie w ramach SOR „Młodzi”, a od 17 lutego 1988 roku przez Wydz. III-1/V/Insp. II WUSW w Krakowie w ramach SOR „Pracownia”.
Przesłuchiwał: Tomasz Gugała
Świadek wspomina niepodległościowe tradycje rodzinne m.in. udział ojca w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Opisuje swój przyjazd do Krakowa, studia na Akademii Górniczo-Hutniczej początki swojej działalności w NZS-ie. Opowiada o wyjeździe za granicę w 1981 r. i ogłoszeniu „Stanu Wojennego”, które to zastaje ją w Wiedniu, a także o natychmiastowym powrocie do Polski. Nawiązuje do początków konspiracji studenckiej, a przede wszystkim do swoich kontaktów i związków z „Hutnikiem”. Informuje o początkach „Hutnika”, drukarni przy ul. Łokietka w Krakowie, swoich kontaktach z Wojciechem Marchewczykiem, rozwoju drukarni na os. Kazimierzowskim. Opisuje zakres działań Ruchu Oporu NZS-u, organizację kolportażu w ramach struktur „Hutnika”, rolę tzw. „Dzieci” z os. Kazimierzowskiego dla rozwoju radia „Hutnika” i NZS-u. Wspomina wpadkę drukarni na os. Kazimierzowskim i swoje zatrzymanie przez SB. Wyjaśnia przyczyny wpadki. Nawiązuje do drugiej wpadki „Hutnika” przy ul. Dolnych Młynów i ucieczki Wojciecha Marchewczyka. Podkreśla znaczenie Barbary Zientarskiej i jej domu przy ul. Stachiewicza dla funkcjonowania i odradzania się „Hutnika”. Przedstawia okoliczności ucieczki i swojego ukrywania się aż do amnestii 1984 r. po wejściu w kocioł w Bielsku Białej. Opowiada o zatrzymaniu na 48 godzin po ujawnieniu na podstawie amnestii, o okolicznościach poznania Macieja Macha, swojej współpracy z TKRH, dynamicznym rozwoju pisma „Solidarność Hutników”. Interpretuje przyczyny braku koordynacji pomiędzy podziemnymi strukturami NZS-u z UJ i pozostałymi. Opisuje koordynację działań radia podziemnego, struktury kolportażu i skomercjalizowane punkty wymiany prasy. Wspomina swoją współpracę z redakcją „Solidarności Hutników” w okresie strajków majowych 1988 r.
Czas emisji – 88 minut.
